Trátase dun plan con amplo financiamento da Unión Europea: uns 127 millóns de euros por ano para Galiza (890 millóns para todo o período) que supoñen o 75% dos orzamentos para esta fin (o 25% restante debe correr a cargo da Consellaría de Medio Rural e do Ministerio de Agricultura). Estes cartos poden ser ser unha ferramenta poderosa para o noso desenvolvemento rural, sempre e cando non se desbaldan os recursos en accións moitas veces difíciles de xustificar e, en ocasións, fraudulentas, tal e como aconteceu co PDR 2007-2013.
Desta vez, e a finais de xullo, as organizacións agrarias e sociais fomos convocadas para presentar as nosas propostas ao PDR 2014-2020 con tan só dúas semanas de antelación antes de ser presentado en Bruxelas, sen tempo nin para debater nin para achegar propostas traballadas en profundidade, nun plan que debería ter levado varios meses de preparación. Isto fai que temamos que a Consellaría de Medio Rural se limite a copiar e pegar as accións desenvolvidas no pasado con estes fondos comunitarios. Dende o SLG, botamos de menos uns obxectivos claros neste PDR e a posta en marcha de medidas concretas para acadalos, dado que o que se nos presentou ás organizacións agrarias foi un listado de liñas desordenadas, inconexas e sen ningunha estratexia clara. Tamén vemos falla de axilidade á hora de executar as accións comprometidas: a mediados de agosto, Galiza era a quinta comunidade do Estado máis atrasada na execución do PDR 2014, con só 67% realizado.
Fronte a isto, o SLG presentou varias alegacións ao PDR orientadas a protexer e xerar emprego no rural, a desenvolver un modelo social de acceso á terra, a promover producións de calidade ou a favorecer a sostibilidade das actividades agrogandeiras. Cómpre ter moi presente que se trata de fondos do segundo pilar da Política Agraria Común que, de xeito fundamental, deberían ser para apoiar aos principais sectores produtivos do medio rural: agrario, gandeiro e forestal.
Un dos problemas sobre os que chamou a atención o SLG foi a falla de medidas que combatan o envellecemento poboacional no agro e a falla de relevo xeracional nas explotacións. A previsión é que, no período no que se desenvolva o PDR até 2020, se xubilen na Galiza o 40% dos activos agrarios. O obxectivo de Medio Rural é que se incorporen neste período un 2'5% de novos activos, polo que nas súas previsións asume que en 6 anos Galiza perderá un terzo dos e das profesionais da agricultura, o cal é inadmisible. Para o SLG, debe orzamentarse o necesario para tentar cumprir un obxectivo mínimo de incorporar 10.000 persoas á profesión agraria, probablemente unha das que máis futuro ten na Galiza no actual contexto de desemprego, pois o noso país é importador neto de tódolos alimentos que consume; só falla que esta profesión obteña o apoio e atención que merece por parte da administración.
Outro dos problemas que ten o PDR é que unha grande cantidade das súas partidas orzamentarias destínase a fins que non teñen que ver nin coa agricultura, nin coa gandería nin co sector forestal. Por exemplo, é absurdo seguir gastando cartos en facer casas de turismo rural cando o nivel de ocupación en temporada alta (xullo e agosto de 2014) non chega ao 60%; deberíanse subvencionar proxectos só en zonas onde non haxa oferta suficiente. Tampouco pode ser unha prioridade destinar, como pretende a Xunta, grandes partidas orzamentarias para incorporar 600.000 novos usuarios e usuarias de banda ancha na Galiza, cando a cobertura xa é do 90% do territorio e o resto pode gozar deste servizo vía satélite cun mínimo investimento. Con medidas coma estas, a Xunta incorpora como grandes beneficiarios do PDR entes autonómicos como a Consellaría de Industria ou a Axencia para a Modernización Tecnolóxica de Galiza (Amtega), en troques dos labregos e labregas que son quen se deberían beneficiar dos apoios.
Capítulo aparte nesta cuestión é que os fondos do PDR se veñen utilizando como vía de financiamento dos concellos, moitas veces con proxectos ou accións que non teñen nada que ver co desenvolvemento rural. Un bo exemplo disto son as brigadas municipais para a extinción de incendios, financiadas a cargo do PDR de xeito fraudulento, pois o PDR só podería cubrir labores de prevención dos lumes ou de recuperación das terras queimadas, pero nunca de extinción. Ademais, dende o SLG constatamos que moitos concellos utilizan estas brigadas para facer todo tipo de tarefas e obras que nin sequera teñen que ver con apagar lumes (mantemento de infraestrutras e mobiliario municipal, xardinería, limpeza, etc...).
Para evitar que o PDR siga a ser unha vía de financiamento das administracións, dende o SLG avogamos para que os seus cartos vaian, principalmente, a persoas que desenvolven actividades agrícolas, gandeiras e forestais que, ademais, son as que sofren determinadas limitacións por ter as súas explotacións, por exemplo, en zonas de Rede Natura ou de Protección Paisaxística, de xeito que os fondos respondan verdadeiramente ao seu obxectivo de compensar as limitacións, e axudar a protexer os valores naturais oportunos.
Nun plano positivo, o Sindicato Labrego fixo varias achegas para mellorar o PDR na Galiza se realmente queremos que sexa un instrumento de transformación e desenvolvemento rural. Entre as moitas medidas e mudanzas propostas, destacamos:
Agardamos que a Consellaría de Medio Rural tome boa nota de todas as propostas que lle presentamos (achegamos o documento completo xunto con este comunicado) e que non volva repetir os erros cometidos co PDR 2007-2013, esforzándose en destinar a totalidade dos cartos a fomentar verdadeiramente o desenvolvemento rural da Galiza.